Συνεταιριστική διαχείριση απορριμμάτων Εναλλακτική λύση ή κερκόπορτα; Του Κώστα Σαμάντη από τη Ρήξη φ. 104

Σε προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας είχε γίνει μια συνοπτική παρουσίαση της Λακωνικής Βιοενεργειακής Α.Ε., μιας εταιρείας η οποία λειτουργεί στη βάση ενός πρότυπου συνεταιριστικού μοντέλου και σκοπό έχει την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων στη Λακωνία. Το συγκεκριμένο ζήτημα όμως δεν εξαντλείται στο συνεταιριστικό χαρακτήρα της εταιρείας, αλλά συναρτάται τόσο με το ζήτημα της συνολικής διαχείρισης των απορριμμάτων όσο και, ή μάλλον κυρίως, με την υποχρέωση της τοπικής αυτοδιοίκησης στην ανάληψη της συγκεκριμένης ευθύνης. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Η Λακωνική Βιοενεργειακή Α.Ε ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 2011 ως μία εταιρεία συνεργατικής βάσης. Συγκεκριμένα 30 εταίροι κατέβαλαν 2.000 ευρώ έκαστος, συγκεντρώνοντας το ποσό των 60.000 ευρώ ως αρχικό κεφάλαιο της εταιρείας. Πρόθεση της εταιρείας είναι η συμμετοχή σε αυτήν ει δυνατόν και των 90.000 κατοίκων της Λακωνίας, οι οποίοι, με την αγορά έστω και μία μετοχής των 50 ευρώ, θα μπορούν να είναι συμμέτοχοι σε αυτό το συνεταιριστικό εγχείρημα.

Ήδη αναλόγου τύπου εγχειρήματα έχουν αρχίσει να προετοιμάζονται και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας όπως είναι η Τρίπολη, η Μύκονος, η Τήνος και εσχάτως η Πάτρα. Μάλιστα, σχετικά πρόσφατα ο Δήμος Ευρώτα προσχώρησε στο πρόγραμμα της Λακωνικής Βιοενεργειακής.

Η αρχική επιθυμία η οποία οδήγησε στην ανάληψη αυτής της πρωτοβουλίας ήταν η εναντίωση στην πρόθεση του «καντονάρχη» Πελοποννήσου κ. Πέτρου Τατούλη να επιβάλει ως μοναδική λύση διαχείρισης των απορριμμάτων την καύση, με προβλεπόμενο κόστος επένδυσης άνω των 500.000.000 ευρώ και χωρίς πρόβλεψη της διαχείρισης των υπολειμμάτων καύσης

Σκοπός και αντικείμενο της εταιρείας είναι η πλέον οικολογική και ήπια διαχείριση των απορριμμάτων για παραγωγή βιοαερίου, θερμότητας και λιπάσματος από τα οργανικά μέρη των απορριμμάτων και μια απόλυτα ορθολογική και προσοδοφόρα διαχείριση των ανακυκλώσιμων υλικών με διαλογή στη πηγή.

Μέχρις εδώ καλά. Αξίζει όμως να μπούμε λίγο κάτω από την επιφάνεια αυτού του αξιολογότατου κατά τα άλλα, συνεταιριστικού εγχειρήματος. Όπως μπορεί κανείς να διαβάσει στη σχετική ιστοσελίδα της εταιρείας : «Τα δημοτικά τέλη του δήμου για την αποκομιδή θα τεθούν υπό αμφισβήτηση μόλις είμαστε σε θέση (σύντομα) και με άδεια κομποστοποίησης. Ως πολίτες θα έχετε επιλέξει τον δικό σας πάροχο αποκομιδής απορριμμάτων και δεν θα έχει λόγο ο δήμος να εισπράττει τέλη από εσάς.»

Κι εδώ ακριβώς προκύπτουν οι ενστάσεις σχετικά με το όλο ζήτημα. Σε παλαιότερο άρθρο έχουμε υποστηρίξει ότι η διαχείριση των απορριμμάτων σε κάθε μορφή της, αλλά με σκοπό και κατεύθυνση την όσο το δυνατόν πιο φιλική προς το περιβάλλον διαχείρισή τους, με ό,τι αυτό σημαίνει (επαναχρησιμοποίηση, διαχωρισμός, μείωση του όγκου, ανακύκλωση, κομποστοποίηση, επανάκτηση κ.λ.π.), δεν μπορεί παρά να είναι αποκλειστική ευθύνη του δημοσίου και, πιο συγκεκριμένα των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.

Είχαμε αναφερθεί στο παράδειγμα της Νέας Σμύρνης όταν, επί δημαρχίας Σιότροπου, είχε γίνει μια προσπάθεια εκχώρησης της αποκομιδής των απορριμμάτων σε ιδιώτες (εργολάβους ή συνεταιριστές, λίγη σημασία έχει). Η ανάληψη της συγκεκριμένης δραστηριότητας, στο οικονομικό ύψος που το διαχειριζόταν ο δήμος, οδήγησε την εταιρεία ύστερα από κάποιους μήνες στην εγκατάλειψή της, μιας και τα κέρδη δεν ήταν αυτά που είχε υπολογίσει. Στο ενδιάμεσο όμως, οι υποδομές του δήμου (κάδοι, απορριμματοφόρα, εργάτες καθαριότητας) είχαν απαξιωθεί, με αποτέλεσμα, επειδή δεν υπήρχε μηχανισμός αποκομιδής, ο δήμος να βουλιάξει κυριολεκτικά στο σκουπίδι και να προσπαθεί να κάνει κακήν κακώς τη δουλειά του προστρέχοντας σε γειτονικούς δήμους, μέχρι να στηθεί ο μηχανισμός αποκομιδής ξανά από την αρχή. Λογικό. Μια εταιρεία η οποία μπαίνει σε αυτόν το χώρο δεν μπορεί παρά να έχει στο μυαλό της την κερδοφορία, ασχέτως του χαρακτήρα αυτής της ίδιας εταιρείας. Είτε λοιπόν θα αποδεχθεί την αποκομιδή με χαμηλή ανταπόδοση (όπως κάνουν αυτή τη στιγμή οι δήμοι), πράγμα που θα οδηγήσει αργά ή γρήγορα σε χρεοκοπία είτε, με την πρώτη ευκαιρία, θα αυξήσει αυτή την ανταπόδοση, θα αυξήσει δηλαδή τα κέρδη για την ίδια και το κόστος για τον δημότη.

Το επόμενο χρονικό διάστημα, ο τομέας της διαχείρισης των απορριμμάτων θα αναδειχθεί στο χρυσοφόρο τομέα για τους μεγαλοεργολάβους στη χώρα μας. Στο πλαίσιο αυτό οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να διεκδικήσουν σθεναρά η διαχείριση αυτή να παραμείνει υπό την ευθύνη τους και ταυτόχρονα να προχωρήσουν σε σύγχρονες μεθόδους διαχείρισης των απορριμμάτων σε μια οικολογική, οικονομική και κοινωνική κατεύθυνση, όπως αναφέραμε και πιο πάνω.

Με αυτά τα δεδομένα, η όποια προσπάθεια ανάληψης αυτής της ευθύνης από ιδιώτες, είτε εργολάβους είτε συνεταιριστικές επιχειρήσεις, δεν είναι παρά μια ακόμη ιδιωτικοποίηση δημόσιας υπηρεσίας, μία ακόμα από τις δεκάδες οι οποίες έχουν εφαρμοστεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας λόγω μνημονίων. Και σε αυτό το πλαίσιο, ο κοινωνικός χαρακτήρας των συνεταιριστικών επιχειρήσεων μπορεί να λειτουργήσει ως κερκόπορτα για την άλωση του δημόσιου αυτού τομέα και με τους μεγαλοεργολάβους να καιροφυλακτούν στη γωνία. Επαφίεται στη θέληση των δήμων να αναλάβουν τις ευθύνες τους.